पर्यावरणस्नेह

आपलं आयुष्य ऋतुंच्या नैसर्गिक चक्राशी जोडलेले आहे. आपल्याभोवती हे ऋतुचक्र अखंड सुरु असते. या ऋतुचक्राशी भारतीय संस्कृतीची नाळ जोडलेली आहे. वेगवेगळ्या ऋतूत निसर्गात होणाऱ्या बदलांनुसार आहार-विहारात होणारा बदल हे या संस्कृतीचे वैशिष्ट्य. दादांनी बालमोहनच्या सुरुवातीपासून भारतीय संस्कृतीत साजऱ्या होणाऱ्या उत्सवांना, सणांना, पद्धती आणि परंपरांना शाळेत महत्व दिले. हा फक्त परंपराप्रियतेतून आलेला हट्ट नव्हता, तर यामुळे मुलांनी निसर्गाच्या विभ्रमांकडे चौकसपणे बघावे, त्यांचा आनंद मनमुराद लुटावा हा या मागचा उद्देश होता. हे वेगळ्या प्रकारे शाळेत केलेले निसर्गपूजन आयुष्यभर त्यांच्या जाणिवांचा भाग बनून राहील हा विचार त्यामागे होता.

मानवाचं पर्यावरणाशी असणारं नातं हा आजचा जगातील कळीचा प्रश्न आहे. उद्याच्या नागरिकाला पर्यावरणाचं महत्व न कळल्यास होणारा विकास हा विनाशाकडे घेऊन जाईल हे आजच्या काळाचे कटू सत्य आहे.

विद्यार्थ्यांना वृक्षांना राखी बांधायला लावून बालमोहन त्यांचं झाडांशी नातं तयार करतं. कचऱ्याची विल्हेवाट कशी लावली पाहिजे याचं प्रात्यक्षिक दाखवतं आणि ते मुलांकडून करून घेतं. टेट्रापॅक, बाटल्या गोळा करून त्यापासून वस्तू कशा बनवायच्या हे मुलांना शिकवतं. गणेश विसर्जनाला भाविकांनी कृत्रिम तलावात विसर्जन करावं यासाठी विद्यार्थी लोकांचं प्रत्यक्ष जाऊन प्रबोधन करतात.

मुंबईला संजय गांधी राष्ट्रीय उद्यानासारखं विशाल जंगल लाभलंय. वर्षातून एकदातरी बालमोहनच्या मुलांचा या जंगलातून फेरफटका होतो. पर्यावरणप्रेम हा प्रत्येक विद्यार्थ्याचा स्वभावविशेष बनावा हा बालमोहनचा प्रयत्न असतो. तुम्ही निसर्गाचे विश्वस्त आहात ही भावना मुलांच्या मनात रुजवण्यासाठी पोषक वातावरण निर्मितीवर बालमोहनचा भर असतो.

स्वयंपाकघरातील बागकाम

भावी पिढीला पर्यावरण संवर्धनाची आवड निर्माण व्हावी तसेच घरच्या घरी भाज्या आणि औषधी वनस्पती बाग कामांची माहिती मिळवून जैविक अन्नाचे महत्व मुलांना समजावे ह्या मुख्य उद्देशाने स्वयंपाकघरातील बागकाम याच्या उपक्रमाचे आयोजन उन्हाळ्याच्या सुटीत करण्यात येते. यात योग्य सूर्यप्रकाश, माती, कुंड्या निवडणे, बिया, भाज्या आणि औषधी वनस्पतींचे वर्गीकरण, मेथी, पालक, लाल माठ, पुदिना, कोथिंबीर, मिरची आणि टोमॅटो घरच्या घरी कसे उगवावे याचे प्रशिक्षण देण्यावर भर दिला जातो.