दादांनी मला १९४३मधील जूनच्या सुरुवातीस आपल्या ऑफिसमध्ये बोलावले. मला कळेना, का बोलावले असेल? त्यांनी मला जवळ घेतले व सांगितले, “बापू, तू आता दुसऱ्या शाळेत जाणार.’

“दादा, कोणत्या शाळेत?” मी विचारले.

ते म्हणाले, “हिंदू कॉलनीत एक मोठी शाळा आहे. शाळेचे नाव आहे, King George English School. त्या शाळेत भाऊकाका व गंपूकाका शिकले. त्या शाळेत तू इंग्रजी चौथीच्या वर्गात बसायचं. तुला माझे स्नेही, त्या शाळेचे प्रमुख वैद्य आणि नाबर यांनी शाळेत प्रवेश देतो असं मला सांगितलं आहे. तू माझा मुलगा आणि बालमोहन विद्यामंदिरचा विद्यार्थी. त्या शाळेत मन लावून अभ्यास करायचा. चांगलं वागायचं. त्याच शाळेतून तू मॅट्रिक होणार आणि मग कॉलेजमध्ये जाणार.”

आता मी मोठ्या इंग्रजी शाळेत शिकणार! मला उत्साह आला. पहिल्या दिवशी दादा मला त्या शाळेत घेऊन गेले होते. त्या शाळेचे भव्य प्रवेशद्वार पाहून मला जरा भीतीच वाटली. प्रवेशद्वारातून शाळेच्या आवारात गेलो, तर भव्य पटांगण होते. पटांगण कसले, ते मैदानच होते. डाव्या बाजूला शाळेची एकमजली लांबलचक कौलारू इमारत होती. पटांगणाच्या दुसऱ्या बाजूला एक छोटीशी बैठी इमारत आणि तिच्या बाजूला दोनमजली शाळेची आणखी एक निराळी इमारत, अशा शाळेच्या तीनच इमारती होत्या. माझी शाळा फक्त मुलांसाठीच होती. त्या शाळेत मुली शिकत नव्हत्या. मुलींसाठी त्याच आवारात दोनमजली स्वतंत्र शाळा होती.

दादांबरोबर मी त्या शाळेच्या ऑफिसमध्ये गेलो. टेबलाजवळ बसलेल्या दोन मुख्य गुरुजींना मी वाकून नमस्कार केला. माझे नाव त्यांनी विचारले. मला त्यांनी बाहेर बाकावर बसायला सांगितले. काही वेळाने दादा बाहेर आल्यावर आम्ही घरी आलो. आम्ही शाळेतून परत येताना सहज माझे लक्ष रस्त्याच्या दुतर्फा असलेल्या झाडांकडे गेले. झाडांची लांबच लांब रांग, त्या झाडांच्या दोन्ही बाजूंच्या फांद्या आपली हिरवी पाने हलवून मला जणू शुभेच्छाच देत आहेत असे मला वाटले. मी घरी आल्यावर आईला सांगितले, की मी आता जूनपासून गोठ्या इंग्रजी शाळेत जाणार. दादा आणि मी आताच ती शाळा पाहून आलो. आईने, ‘वा, छान’ असे म्हणून मला जवळ घेतले.

शाळेच्या पहिल्या दिवशी मी सर्व पहिला मजला फिरून बघितला. मोठेमोठे वर्ग, प्रत्येक वर्गाला दोनदोन भव्य दरवाजे. माझा इंग्रजी चौथीचा वर्ग इमारतीच्या मध्यभागी होता. मी माझ्या वर्गात गेलो. काही मुले वर्गात आली होती. मला नवीन मित्र मिळाले. वर्गात लांब बाक होते. त्यातील एका बाकावर सर्वांत पुढे मी बसलो. समोर शिक्षकांसाठी उंच प्लॅटफॉर्म होता. त्यावर टेबल आणि खुर्ची होती. त्याच्यामागे मोठा फळा होता. तो लाकडी फळा नव्हता, म्हणून जवळ जाऊन हात लावून पाहिले. तो भिंतीतला सिमेंटचा फळा होता. तशा प्रकारचा फळा मी पहिल्यांदाच पाहत होतो. थोड्या वेळाने शाळेची दीर्घ घंटा झाली. काही वेळाने शिक्षक वर्गात आले. त्यांनी आपणहून स्वतःचे नाव ‘गुप्ते’ आहे असे आम्हाला सांगितले. आमची हजेरी घेतली. इतर मुले नाव घेतल्यावर, ‘yes sir’ म्हणून हात वर करत होती. माझे नाव मी ऐकले, ‘मोरेश्वर शिवराम रेगे’. इतर मुलांप्रमाणे मी उठून उभा राहिलो व मोठ्या आवाजात ‘yes sir’ म्हणालो.

आम्हाला खेळासाठी असलेले संत व निकम ह्या शिक्षकांना मी विसरू शकणार नाही. त्यांनी आम्हाला निरनिराळे खेळ शिकवले. ते कडक शिस्तीचे असल्यामुळे त्यांना आम्ही सगळेच घाबरत असू. संतमास्तर दर शनिवारी आम्हाला समोरच्या बैठ्या इमारतीत बोलावीत व सूर्यनमस्कार घालायला शिकवीत. संतसर आणि निकमसरांची ही जोडी शाळेच्या मैदानात सर्वांची मधूनमधून सांघिक कवायत घेत असे. निकमसरांचा आवाज पहाडी होता. त्यांचा आवाज या टोकापासून त्या टोकापर्यंत घुमत असे. संत आणि निकमसरांनी आम्हा काही विद्यार्थ्यांकडून शाळेच्या मैदानात क्रिकेटचे पीच करून घेतले होते. आम्ही तेथे मधूमधून क्रिकेटच्या मॅचेसही खेळलेलो आहोत.

१९४४-४५ साली पाचव्या इयत्तेत गेलो. आमचा वर्ग तळमजल्यावरील खोलीत होता. श्री. व्ही.एम. सबनीस (इंग्रजी), श्री. एस.व्ही. नाबर (भूगोल), श्री. राव (सायन्स) ही काही शिक्षकांची नावे आठवतात. मला नाबरमास्तर प्रकर्षाने आठवतात. त्यांना मी कधी मुलांना रागावताना पाहिलेले नाही. ते अगदी हळू आवाजात शिकवायचे. ते आम्हाला समजेल अशा सोप्या भाषेत आमच्या भूगोलाच्या अडचणी सोडवीत. ते हाडाचे शिक्षक होते. ते मुलांवर निरनिराळे प्रयोग करीत. शिकवताना निरनिराळ्या प्रकारे शिकवीत. त्यामुळे आम्हाला शिकण्याचा कधी कंटाळा आला नाही. वर्षाच्या सुरुवातीला ते जेव्हा प्रथम वर्गात आले तेव्हा त्यांना आम्हाला काहीतरी सांगायचे होते, असे त्यांच्या हालचालीवरून, वर्गातील दोन बाकांच्या रांगांमधून फिरण्यावरून लक्षात आले. नंतर ते प्लॅटफॉर्मवर गेले आणि आपल्या खुर्चीवर बसले.