दादांच्या वाढदिवशी आम्ही सर्व भावंडांनी दादांना वाकून नमस्कार केला व त्यांचे आशीर्वाद घेतले. त्यानंतर दादांनी त्यांचे श्रद्धास्थान असलेल्या श्री शांतादुर्गा देवीला लघुरुद्र केला आणि तिचा आशीर्वाद घेतला. त्यानंतर आम्ही सगळ्यांनी एकत्र बसून न्याहारी केली. न्याहारी घेताघेता आपला बालपणापासूनचा इतिहास दादांनी थोडक्यात आम्हाला सांगितला.

आम्ही लक्षपूर्वक ऐकत होतो. त्यांनी शेवटी आम्हाला सांगितले. की माझी प्रकती एवढी चांगली कशी राहिली माहीत आहे का तुम्हाला? मालवण तालुक्यातील ‘हेदूळ’ या गावी लोकलबोर्डाच्या शाळेत शिक्षक म्हणून मी १९२१ साली लागलो. कोचरे गावापासून हेदूळ ९ मैल अंतरावर होते. तेथे मी दर आठवड्याला पायी चालत जात असे. वाटेत काही घाट्या लागत असत. त्या चढायच्या आणि उतरायच्या. त्यामुळे माझे पाय व पोटऱ्या मजबूत झाल्या. मला कसलाही रोग नाही. मी लहानपणी खूप परिश्रम घेतले. म्हणून मी प्रकृतीने आजही चांगला आहे.

हे सर्व दादांचे सांगणे एखाद्या गोष्टीसारखे आम्हाला वाटले. इतक्यात दादांचे स्नेही श्री. वसंतराव देशमुख दादांना शुभेच्छा देण्यासाठी एक भला मोठा पुष्पगुच्छ आणि शुभेच्छापत्र घेऊन आले. ते म्हणाले, “हे खोड चंदनाचं!” मी तर त्यांच्याकडे पाहतच राहिलो. ते मंत्रालयात सरकारी अधिकारी होते. त्यांनी दादांना अभिवादन करून नमस्कार केला. मी त्यांना वाकून नमस्कार केला. त्यानंतर ते दोघेही श्री शांतादुर्गा देवीसंबंधी पुष्कळ वेळ बोलत होते.

शाळेतील शिपाई रामा बाबू देऊलकर घरी आला व त्याने दादांना सरळ सांगितले, “तुम्हाला आम्ही सर्वजण मोठा हार घालणार आहोत, नाही म्हणून नका.” शिपायावरील प्रेमामुळे दादा सत्काराला तयार झाले. आदल्या दिवशी १८ तारखेला दादांच्या स्वागतासाठी प्रत्येक वर्ग सजत होता.

दादा आणि मी शाळेत गेलो. मुले दादांची वाटच पाहत होती. मुले दादांचे दैवतच होते. आम्ही प्रथम प्रत्येक वर्गात जाऊन मुलांना भेटलो. आम्ही वर्गात शिरताच मुले दादांना ‘शाबास! शाबास! शाबास!’ असे एकदम म्हणाली. अशी शाबासकी दादा मुलांना नेहमी देत असायचे. “बाळांनो, आनंदी राहा आणि दुसऱ्यांना आनंदी करा,” असे म्हणून दादांनी मुलांना संदेश दिला. ते म्हणाले, “बापू, पाहिलंस! शाळेतील ६ हजार मुलं माझी फार मोठी शक्ती आहे. माझ्या कार्याचं ते फळच आहे असं मी म्हणतो.” प्रकाश उपाहारगृहाच्या काकासाहेब जोगळेकरांनी शाळेतील सर्व मुलांना त्या दिवशी पेढे वाटले.

त्यानंतर दादांच्या बाळांना फुलवणाऱ्या, हसवणाऱ्या आणि विकसवणाऱ्या शाळेतील शिक्षकांची दादांनी एक सभा घेतली. त्या वेळी १५५ सहकाऱ्यांनी रंगीबेरंगी शाईने केलेल्या सह्यांचे एक मानपत्र दादांना सादर केले. त्या मानपत्रावर सहकारी आणि शिष्य या नात्याने मीही स्वाक्षरी केली होती. स्वाक्षरी करताना दादांचे शब्द माझ्या कानात घुमत होते. “माझ्या शाळेत माझा सत्कार! घरातल्या घरात का कुणी सत्कार करतं? शाळा हेच माझं घर आणि माझी बाळं, माझे शिक्षक, माझे शिपाई हेच माझं कुटुंब.” दादांना सत्काराचा कार्यक्रम करून घेणे कसेतरीच वाटत होते.

दादांना मी म्हटले, “आपण आता घरी जाऊया. तुम्ही सर्व वर्गावर्गात फिरून आला आहात. जरा विश्रांती घ्या. तुम्हाला कोणी भेटायला आले तर ते घरी येतील.” दादांनी माझे ऐकले आणि आम्ही घरी गेलो. दादा दमले होते. ते त्यांच्या नेहमीच्या लोखंडी खाटेवर पडले. ह्या खाटेवर त्यांचे खूप प्रेम होते. याचे कारण रिफॉर्मेटरीमध्ये असताना त्यांच्या शिष्यांनी ती लोखंडी खाट बनवून दिली होती. दादांच्या डोळ्यांत मला अश्रू दिसले. दादांना मी म्हणालो, “दादा, तुम्हाला काही जुन्या आठवणी आल्या का?” दादा म्हणाले, “आठवणी तर जरूर आल्या; पण माझ्याकडून गेल्या ७५ वर्षांत जे कार्य झालं, ते मी केलं की श्री शांतादुर्गेनं माझ्याकडून करवून घेतलं, असा विचार माझ्या मनात आला. मी एक प्राथमिक शिक्षक. माझ्या कार्यात जे मला यश मिळालं ते माझं श्रेय नव्हे. मी एवढंच सांगतो, की जेथे जातो तेथे, तू माझा सांगाती । चालविशी हाती धरुनिया।।’ करताकरविता वेगळाच. या सर्वज्ञ, सर्वशक्तिमान आणि सर्वसाक्षी परमेश्वराला मी आजच्या दिवशी विनम्रपणे नमस्कार करतो.” असे म्हणून दादांनी माझ्या हातावर एक पेढा ठेवला.

दादांचा जाहीर सत्कार करावा असे सर्वश्री पु. रा. बेहरे (नवशक्तीचे संपादक), सुधाकर प्रभुदेसाई (शाळेचे निष्ठावान पालक) आणि प्रभाकर हळदणकर, बृहन्मुंबई महानगरपालिकेच्या शिक्षण विभागातील एक ज्येष्ठ अधिकारी ह्यांच्या मनात आले. त्यांनी ही योजना शाळेच्या माझ्या खोलीत मला सांगितली. मी म्हटले, की सत्कार करून घ्यायला दादा तयार होतील का? ते तिघेही म्हणाले, की आपण दादांच्या कानावर आपल्या मनातली इच्छा तर सांगूया. पाहूया दादा काय म्हणतात ते. आम्ही नंतर आमच्या घरी दादांना भेटलो. दादांच्या जाहीर सत्काराची कल्पना दादांना सांगितली. दादांच्या चेहऱ्यावरून प्रथम आम्हाला वाटले, की दादा आमच्या इच्छेला नाही म्हणतील. पण दादा म्हणाले, “माझ्यासाठी पैसे जमवणार नसाल, तर माझी काही हरकत नाही. कारण समाजाचं माझ्यावर पुष्कळ ऋण आहे.” आम्हाला आनंद झाला. श्री. पु.रा. बेहरे म्हणाले, की आपण खासदार श्री. स. का. पाटील ह्यांच्या अध्यक्षतेखाली एक समिती स्थापन करूया. दादा लगेच म्हणाले, की माझ्या सत्काराच्या वेळी थैली न घेण्याची माझी इच्छा पाटीलसाहेबांना सांगा. आम्ही उल्हसित होऊन शाळेत परत आलो. दुसऱ्या दिवशी आम्ही शांती कुटीर’मध्ये, ५ एप्रिल १९८१ रोजी गुढी पाडव्याच्या शुभमुहूर्तावर पाटीलसाहेबांची वेळ घेऊन त्यांना भेटण्यास गेलो.

दादांच्या गौरवसमितीचे अध्यक्ष होण्याची त्यांना विनंती केली. पाटीलसाहेबांना अतिशय आनंद झाला. ते म्हणाले, “अशा महत्त्वाकांक्षी शिक्षकाचा जाहीर सत्कार जनतेपुढे झालाच पाहिजे.” ते तयार झाले; पण त्यांनी एक अट घातली, की ह्या सत्कारासाठी पैसे जमवणार नसाल, तर मी आनंदाने अध्यक्ष होईन. त्यावर मी त्यांना म्हणालो, की दादांची तशीच इच्छा आहे. ते सत्काराच्या वेळी थैली घेणार नाहीत. पाटीलसाहेबांच्या भेटीमुळे आमचा उत्साह वाढला. लगेच दुसऱ्या दिवशी श्री. प्रकाशभाई मोहाडीकरांबरोबर आमची बैठक झाली. परंतु दुर्दैवाने स. का. पाटील यांचे काही दिवसांनी दुःखद निधन झाले. आम्ही पुन्हा पेचात पडलो. शेवटी अध्यक्षांसंबंधीची जबाबदारी श्री. प्रकाश मोहाडीकरांनी आपणाकडे घेतली आणि विधानसभेचे अध्यक्ष नामदार श्री. वि.स. पागे ह्यांच्या अध्यक्षतेखाली सुमारे १५० सदस्यांची समिती स्थापन झाली. सदर समितीच्या कार्यवाहपदाची जबाबदारी श्री. सुधीर जोशी यांनी पत्करली. सदर सोहळा शिवाजीपार्क मैदानात ५ डिसेंबर १९८१ रोजी संध्याकाळी ५ वाजता घेण्याचे ठरले. तसेच दादांचा गौरवग्रंथ प्रकाशित करण्याचे निश्चित झाले. ह्या सत्कारसोहळ्यात जो गौरवग्रंथ प्रकाशित केला जाणार होता, त्याचा खर्च कसा करायचा हा विचार माझ्या डोक्यात एकसारखा येऊ लागला. शाळेची आर्थिक परिस्थिती यथातथाच होती. शेवटी मी दादांच्या सत्कार समारंभासाठी शाळेतील प्रत्येक विद्यार्थ्याने फक्त १० रुपये आणावेत, त्यांना शाळेतर्फे पावती दिली जाईल, अशा मजकुराचे पत्र मी मुलांना दिले.