दुपारी शाळेतील महत्त्वाच्या कागदपत्रांवर त्यांनी सह्या केल्या. त्यानंतर ते थोडेसे बेचैन झाले. अंगात थोडा तापही होता. अशा परिस्थितीतही माझ्याशी, माझ्या पत्नीशी (सौ. मालनशी) दादांच्या गप्पा चालू होत्या. संध्याकाळी ६ वाजण्याच्या सुमारास त्यांनी आम्हा दोघा बंधूंना जवळ बोलावले व सांगितले, “मी तुमच्यावर शाळेचं फार मोठं कर्ज करून ठेवलं आहे.” संस्थेचे कर्ज हे त्यांचे स्वतःचे वैयक्तिक कर्ज आहे, अशी त्यांची भावना होती आणि तीच भावना त्यांना त्रास देत होती. ते शेवटी एकच वाक्य बोलले, “तुम्हाला काहीही कमी पडणार नाही. माझा आशीर्वाद आहे.” त्यानंतर त्यांनी अखेरचा श्वास घेऊन प्राण सोडला.

मला काय करायचे ते सुचेना. मी वेड्यासारखा या खोलीतून त्या खोलीत, त्या खोलीतून दुसऱ्या खोलीत एकसारखा अक्षरशः धावत होतो. दादांना अखेरचा मनोभावे नमस्कार केला. त्यावेळी मला इतके रडू आले की मी खूप भावनाप्रधान झालो.
दादांचा लगेच एक फोटो मी शोधून काढला. श्री. प्रकाश मोहाडीकरांना मी फोन केला. ते धावतच घरी आले. मी त्यांना सांगितले, की दूरदर्शनवर दादांची ही दुःखद बातमी द्या. ते लगेच गेले. दादा ६.३० वाजता गेले होते. ७ वाजता दूरदर्शनवरील बातम्यांतून दादांच्या निधनाची दुःखद बातमी सर्वांना समजली आणि दादांच्या ‘बाळांची’, त्यांच्या पालकांची हीऽऽ रीघ लागली. दादांच्या अंत्यदर्शनाची व्यवस्था करण्यात मी गुंतलो होतो. शाळेतील शिक्षक व माजी विद्यार्थी माझ्या मदतीला होतेच. मला रात्रभर रडायलाही मिळाले नाही. ही लोकांची रीघ दुसऱ्या दिवशी ९ वाजेपर्यंत अंत्यदर्शनासाठी लागली होती. त्या वेळी दादा किती मोठे होते ह्याची मला जाणीव झाली. दादांची अंत्ययात्रा फार मोठी होती. अंत्ययात्रेस हजारो लोक होते. असंख्य चाहते त्यात सामील झाले होते. स्मशानात दादांना अनेक मान्यवरांनी आदरांजली वाहिली व मला उद्देशन सांगितले, “बापू, आम्ही तुमच्या पाठीशी आहोत.

दादांची ही ‘बालमोहन’ शाळा आमची आहे. दादांनी घालून दिलेल्या शाळेतील परंपरा यापुढेही अशाच चालू राहतील ह्याची आम्हा सर्वांना खात्री वाटते.” सर्वांनी दुःखित अंतःकरणाने दादांना निरोप दिला. दादांचे ‘बालमोहन’ पोरके झाले. दादांच्या पदस्पर्शाने पुलकित झालेली वास्तू भकास वाटू लागली. दादांच्या तेजाने पावन झालेले विद्यार्थी बालमोहनभोवती खालच्या मानेने त्या दिवशी फिरत होते. मुख्यमंत्री श्री. बाबासाहेब भोसले ह्यांच्या अध्यक्षतेखाली शाळेच्या सभागृहात तिसऱ्या आठवड्यात शोकसभा झाली. माझ्यावर खूप मानसिक तणाव आला होता. प्रत्येकजण मला भेटत होता व मन शांत ठेवण्यास सांगत होता.

दादरचे ‘बालमोहन विद्यामंदिर’ आणि तळेगावचे ‘रामभाऊ परुळेकर विद्यानिकेतन’ या दोन संस्था अखिल भारताला भूषणावह ठरतील अशी ज्ञानतीर्थे दादांनी उभारली आणि त्यातून केवळ सुशिक्षितच नव्हे, तर सुसंस्कृत नागरिक ह्या देशाला दिले. या महान कार्यासाठी दादा स्वतः चंदनासारखे तर झिजलेच, पण ज्ञानार्जनाचे हे व्रत पार पाडताना फार मोठी आर्थिक धग त्यांनी स्वतः सोसली अन् तीही त्याची वाच्यताही कधीही कोणाकडेही न करता. अनेक विद्यार्थ्यांना किंवा त्यांच्या पालकांना, दादांना कधी पैशांची चणचण आहे असे वाटलेच नाही. त्याला कारण दादांनी एखाद्या वटवृक्षाप्रमाणे स्वतः आर्थिक उन्हाचे चटके सोसून हजारो बालकांना आपल्या मायेच्या सावलीत फुलवून त्यांच्या जीवनाचे नंदनवन केले.

ज्ञानाचा डोंगर उभा करताकरता दादांनी उभारलेला कर्जाचा डोंगर दादांना अखेर भेडसावू लागला होता. दादांनी तळेगावच्या वसतिगृहासाठी काढलेले दहा लाख रुपयांचे कर्ज व्याजावर व्याज चढून पंधरा लाख रुपये झाले होते. दादांनी प्रत्येक प्रकल्प उभारण्यासाठी जे कर्ज काढले होते, त्याची परतफेड केली होती. परंतु पंधरा लाख रुपये कर्जाची परतफेड होऊ शकत नसल्यामुळे त्यांच्या मनाला रुखरुख होती; पण ती त्यांनी कोणाकडेही बोलून दाखवली नव्हती. संस्थेच्या विकासासाठी उभे केलेले कर्ज आपल्या हयातीत फेडणार आणि कर्जमुक्त होऊन इहलोकीची यात्रा संपवणार अशी त्यांची जबरदस्त तळमळ होती. परंतु दुर्दैवाने तसे घडू शकले नाही.

दादांची अपुरी इच्छा, अखेरची खंत मला बोचू लागली. माझ्या मनात एकच विचार होता, की बालमोहनचे कर्ज एका वर्षाच्या आत फिटले पाहिजे, तरच दादांना खरी श्रद्धांजली वाहिल्यासारखे होईल. मी विश्वस्त मंडळ सदस्यांचा सल्ला घेतला आणि कामाला लागलो.

मी आजी-माजी विद्यार्थ्यांची सभा गटागटाने घेण्यास सुरुवात केली. त्या वेळी शाळेचे ऑडिटर कुळकर्णी-खानोलकर कंपनीचे श्री. मोहनराव परुळेकर उपस्थित राहत असत. हजारो आजी-माजी विद्यार्थी पुढे आले. दादांची खंत त्यांची प्रत्येकाची झाली होती.

मला मंगेशकर कुटुंबाची आठवण झाली. उपमुख्याध्यापिका श्रीमती सुधा जाधव ह्यांच्याबरोबर मी मंगेशकर कुटुंबाकडे गेलो. मीना खडीकर आणि उषा मंगेशकर ह्यांना भेटलो. त्यांच्याबरोबर काही बैठकाही झाल्या. एकदोन सभांना श्रीमती लतादीदीही बैठकीला आल्या होत्या. मी लतादीदींच्या भावंडांना सांगितले, की तुमच्याप्रमाणे मीही बालमोहनचा माजी विद्यार्थी आहे. आपण माजी विद्यार्थ्यांतर्फे एक भव्य ‘कृतज्ञता समारंभ’ शिवाजीपार्क मैदानात आयोजित करूया. हा केव्हा आयोजित करावा? यावर तिन्ही भगिनी म्हणाल्या, की २६ फेब्रुवारी १९८३ ह्या दिवशी स्वातंत्र्यवीर सावरकरांची पुण्यतिथी आहे. त्या दिवशी ‘कृतज्ञता समारंभ’ माजी विद्यार्थ्यांतर्फे साजरा करूया. मी त्यांना म्हटले, की मैदानावरील प्रेक्षकांची सोय, स्टेज, इत्यादींची व्यवस्था मी करतो. साऊंड सिस्टिमसंबंधी तुम्ही सांगा. खर्च शाळा देईल. मी पुढे म्हटले, “मला एक विनंती करायची आहे.

या कृतज्ञता समारंभासंबंधी पालकांना एक विनंतीपत्र तुम्हा सर्वांच्या सहीनं काढलं, तर गीतगायनाच्या कार्यक्रमाला चांगला प्रतिसाद मिळेल.” मंगेशकर कुटंबीय लगेच कबूल झाले. त्यानी मसुदा मलाच लिहून आणण्यास सांगितले. दोनतीन दिवसांनी झालेल्या बैठकीच्या वेळी मी मसुदा घेऊन गेलो व त्यावर मीनाताई, उषाताई, हृदयनाथ यांनी सह्या केल्या. मला पुढील काम करायला उत्साह आला. त्याच पत्रावर मी अमोल पालेकर, विनय मांडके, राजन भोसले आणि संदीप पाटील ह्या माजी विद्यार्थ्यांच्याही सह्या घेतल्या आणि पालकांना उद्देशून एक पत्रक काढले. त्या पत्रकात एक स्मरणिकाही काढली जाईल असे लिहिले होते.